Nesne İlişkileri Teorisine Göre Terk Edilme Korkusu ve Bağlanma Sorunları

Nesne İlişkileri Kuramı, psikanalitik bir yaklaşımdır ve bireyin zihinsel yaşamının, kendisi için anlamlı olan diğer kişilerle (nesnelerle) kurduğu ilişkilerle nasıl şekillendiğine odaklanır. Temelde, bebeklik ve erken çocukluk dönemindeki birincil bakım verenle (genellikle anneyle) kurulan ilişkinin, bireyin iç dünyasında nasıl bir “içsel çalışma modeli” oluşturduğunu inceler. Bu içsel modeller, daha sonraki tüm ilişkilerimizi bilinçdışı bir şekilde etkiler.

Kurama göre, bebek, bakım verenini (nesneyi) bütünüyle algılamaz. Başlangıçta “iyi anne” (ihtiyaçları karşılayan, sevecen) ve “kötü anne” (ihtiyaçları karşılamayan, yoksun bırakan) gibi parçalı nesneler olarak deneyimler. Zamanla, sağlıklı bir gelişimle, bu parçalı imgeler bir araya gelir ve bebek, bakım verenin hem iyi hem de kötü yönleri olabileceğini, ancak yine de güvenilebilecek ve sevilebilecek bir bütün olduğunu öğrenir. Bu sürece “bütünleştirme” denir.

Terk Edilme Korkusu ve Bağlanma Sorunlarının Kökenleri

Eğer bütünleştirme süreci sekteye uğrarsa veya bakım verenle olan ilk ilişkiler yeterince güvenli ve tutarlı olmazsa, bu durum bireyin iç dünyasında terk edilme korkusu ve bağlanma sorunlarına dair izler bırakabilir:

Parçalı Nesne İlişkileri: Eğer çocuk, bakım vereni sürekli olarak ya “iyi” ya da “kötü” olarak deneyimlerse (örneğin, ebeveynin tutarsız davranışları, duygusal iniş çıkışları), kendisinde ve diğerlerinde bu parçalı algıyı sürdürme eğilimi gösterir. Bu durum, yakın ilişkilerde güvenmekte zorlanmaya, partnerini idealize etme veya tamamen değersizleştirme gibi kutuplaşmış tepkilere yol açabilir. Terk edilme korkusu, bu “kötü” nesne imgesinin (terk eden, reddeden vb.) tekrar ortaya çıkacağı endişesinden beslenir.

İçselleştirilmiş Kötü Nesne: Eğer çocuk, bakım verenden gelen eleştiriyi, yoksunluğu veya reddedilme deneyimlerini içselleştirirse, bu durum kendini değersiz, sevilmeye layık olmayan biri olarak algılamasına neden olabilir. “Ben yeterince iyi değilim, bu yüzden terk edileceğim” inancı bu içselleştirilmiş kötü nesne ilişkisinden kaynaklanır. Bu, sürekli bir kendini sabotaj döngüsüne yol açabilir.

Ayrılık Kaygısı: Bebeklik döneminde bakım verenle yaşanan ayrılık deneyimleri (fiziksel veya duygusal yoksunluk), bireyde derin bir ayrılık kaygısı geliştirebilir. Bu kaygı, yetişkinlik ilişkilerinde sürekli terk edilme endişesiyle kendini gösterir; partnerin küçük bir uzaklaşması bile yoğun panik ve güvensizlik hislerine yol açabilir.

Değişim için Ne Yapılabilir?

Terk edilme korkusu ve bağlanma sorunları, derinlemesine işlenmesi gereken zorlu deneyimlerdir. Ancak iyileşmek ve daha sağlıklı ilişkiler kurmak her zaman mümkündür:

Farkındalık Geliştirin: İlk adım ilişkilerinizdeki tekrar eden örüntüleri, tetikleyicileri ve yoğun duygusal tepkilerinizi fark edin. Bu, ilk adımdır.

İçselleştirilmiş Modelleri Anlayın: Kendinize ve diğerlerine dair sahip olduğunuz inançların kökenlerini düşünün. Çocukluk deneyimleriniz bu inançları nasıl şekillendirmiş olabilir?

Duygularınızı Kabul Edin: Terk edilme korkusunun getirdiği yoğun kaygıyı ve diğer zorlayıcı duyguları bastırmak yerine, onları fark edin ve kabul etmeye çalışın.

Profesyonel Destek Alın:  Nesne İlişkileri Kuramı çerçevesinde çalışan bir psikoterapist veya psikanalist, bu derinlemesine sorunların kökenlerini anlamanıza, içselleştirilmiş nesne ilişkilerinizi dönüştürmenize ve daha sağlıklı bağlanma örüntüleri geliştirmenize yardımcı olabilir.

Terapide Nesne İlişkileri Nasıl Ele Alınır?

Psikoterapide bu kuramsal yaklaşım, bireyin geçmişteki önemli figürlerle kurduğu içsel ilişkileri tanımlamasına ve bu ilişkilerin bugünkü yaşantısına nasıl etkilediğini anlamasına yardımcı olur.

Terapist, danışan için yeni bir “iyi nesne” olabilir; güvenli, tutarlı ve duygusal olarak ulaşılabilir bir ilişki modeli sunar. Terapi süreci, terapistinizle güvenli bir bağ kurarak yeni ve sağlıklı bir bağlanma deneyimi yaşamanız için bir alan sunar. Bu bağ, danışanın içsel nesne temsillerini yeniden yapılandırmasına ve daha güvenli bağlanma kalıpları geliştirmesine olanak tanır.

 Sonuç olarak, terk edilme korkusu ve bağlanma sorunları, sadece bugünkü ilişkilerin değil, erken dönem yaşantıların bir yansımasıdır. Terk edilme korkusu, bir zamanlar hayatta kalmak için geliştirilmiş bir savunma mekanizması olabilir. Ancak yetişkinlikte, bu korku bizi sağlıklı ilişkilerden alıkoyabilir. Nesne İlişkileri Teorisi, bireyin içsel dünyasını anlamada güçlü bir çerçeve sunar. Bu kuram doğrultusunda yürütülen terapi süreci, kişinin kendiyle ve başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmasına destek olabilir.