Özgüven, bir kişinin fiziksel ve zihinsel olarak yeterli, güçlü, önemli, başarılı olduğunu ve kendilerine ne kadar değer verdiklerini içeren bir kavramdır. Kişinin iç dünyasında, kişilerarası ilişkilerinde ve iş hayatında kendine güveni çok önemlidir. Benlik saygısı (kendine güven), bir kişinin başkalarıyla nasıl ilişki kurduğunu belirleyen temel psikolojik özelliktir. Kişiler öz saygısından yoksun değildir, bu açıdan düşük veya yüksek benlik saygısı olarak tanımlanan tek bir durum vardır.
Neden Özgüven Eksikliği Yaşanır?
Aşağılık duygusu, çaresizlik vb. duygular genellikle evde, okulda veya işte yaşanılan olumsuz yaşam deneyimlerinden sonra ortaya çıkar. Örneğin, siz büyürken, ebeveynleriniz size sağlıklı ve destekleyici bir ortam sağlayamayabilir. Çok eleştirel, talepkar veya aşırı temkinli olabilirler. Bunun sonucunda ise kendiniz hakkında olumsuz hissetmeye başlayabilirsiniz. Özgüven eksikliği yaşamanın nedenleri şu şekildedir:
- Ailenin veya yakın arkadaşların kaybı, örneğin ebeveynlerin boşanması, erkek veya kız arkadaştan ayrılma
- Hayal kırıklığı ve başarısızlık gibi olumsuz olayları deneyim olarak görmektense onlara çok fazla odaklanma
- Kişilik ve yetenekleri acımasız bir biçimde eleştirme
- Olayın sonuçlarını değerlendirirken gerçek durumdan daha kötü olarak algılama
- Ailenin ve arkadaşların ihtiyaç ve beklentilerini karşılayamayacak kadar stresli hissetme
- Gerçekten uzak olan hedefler belirleme
- Başarısızlık korkusu
Özgüven Eksikliği Belirtileri
Pek çok nedenden oluşan özgüven eksikliği, bazı belirtiler ile kendini göstermektedir. Bu açıdan özgüven eksikliği belirtileri aşağıdaki şekildedir:
- Karar vermede güçlük
- Sürekli başka insanlara ihtiyaç duymak
- Risk alamamak
- Kişiler arası ilişkilerde sınır koyamamak
- Başkaları tarafından kullanılmayı reddedememek
- Fikirlerini ifade edememek
- Eleştirilerden hoşlanmamak
- Depresyon belirtileri
- Görünümden tatminsiz olma
- Olumlu ve başarılı yönleri görmezden gelmek
- Olaydan hızlı ve güçlü bir şekilde etkilemek
- Başkaları tarafından reddedildiğinde önemsiz hissetmek
- Düşük beklentilere sahip olmak
Özgüven Eksikliği Çözüm Yolları
Özgüven eksikliği söz konusu olduğunda, çocukların erken yaşlardan itibaren saygı görmeleri önemlidir. Bu açıdan, ‘yapamazsın’ demek yerine, bunun nasıl yapılacağı öğretilmeli ve her zaman bu dil kullanmalıdırlar. Çocukların başarısız olma durumunda, değerini kaybetmediklerini söylemek ve sevildiklerini hissettirmek, çocuklar üzerinde iyileştirici bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda sağlıklı bir düşünce sistemi kurabilmek için çocuklara, başarısızlığın gerçek adının ‘deneyim’ olduğunun söylenmesi gerekmektedir. Özgüven eksikliği çözüm yolları aşağıdaki şekildedir:
- Özgüven kazanmak için yetişkinlerin güvensizliğin temel nedenini bulmaları gerekir.
- Bir sonraki adım, başarısız projeleri listelemektir. İşe uygun olmayan kişiler güven sorunları ile karşılaşabilir. Bu nedenle kariyerinizin eksik kısımlarını telafi etmeniz gerekebilir.
- Herkesin çok iyi olduğu en az bir hobisi vardır. Bundan dolayı hoşlandığınız bir aktiviteyi bularak ve her detayını anlayarak kendine güvenen bir insan olma yolunda önemli bir adım atabilirsiniz.
- Yaptığınız her iş için kendinizi ödüllendirin. Başarılar şans eseri meydana gelmemektedir. Başarı, çaba gerektiren bir şeydir.
- Kendi fikirlerinizi destekleyin ve savunun, ancak başkalarının fikirlerine ve haklarına müdahale etmeyin.