Hedef belirleme, insanlar tarafından bilinçli olarak seçilen, saptanan, istenmeye değer görülen ve
düşünce yoluyla belirlenip aktif eylem yoluyla ulaşılması mümkün olan bir durumdur. Motivasyon ise
belirli bir hedefe yönelik bizi harekete geçiren ve bu hareketi yönlendiren sürece verilen isimdir.
Danışmanlık, bireylerin yaşamlarındaki zorlukları aşmalarına ve hedeflerine ulaşmalarına destek olan bir
süreçtir. Bu yolculukta net hedefler belirlemek ve kişinin kendi içsel motivasyonunu güçlü tutmak,
değişimin ve gelişimin anahtarıdır. Ancak bu iki unsurun dengesi doğru kurulmadığında, sürecin
istenilen sonuçları vermesi zor olabilir.
Hedeflerin Yol Gösterici Rolü
Hedefler, danışanların kişisel gelişimlerinde bir pusula görevi görür. İyi tanımlanmış hedefler, danışanın
neye odaklanacağını, hangi adımları atacağını ve hangi sonuçları bekleyeceğini belirlemesine yardımcı
olur. Danışan, danışman ile birlikte hedeflerini tanımlarken, bu hedeflerin anlamlı ve danışanın hayatına
uygun olduğundan emin olmalıdır. Belirlenen hedefler, danışanın hayatındaki değerler ve inançlarla
örtüştüğünde, sürecin başarısı da o oranda artar.
Hedeflerin Esnekliği ve Gerçekçi Olması
Danışmanlık sürecinde katı ve ulaşılması zor hedefler koymak, danışanı motive etmek yerine yorabilir.
Hedeflerin, kişinin kapasitesine, mevcut koşullarına ve duygusal durumuna uygun olması çok önemlidir.
Bazen, belirlenen hedeflerin süreç içerisinde revize edilmesi gerekebilir. Danışmanın yönlendirmesi ile
danışan, değişen durumlara adapte olmalı ve esnek kalmalıdır. Böylelikle motivasyon, hedefin
değişmesine rağmen korunabilir.
İçsel Motivasyonun Önemi
Dışsal motivasyonlar (örneğin ödüller, övgüler) bir süreliğine işe yarasa da, kalıcı değişimin temelinde
içsel motivasyon yatmaktadır. İçsel motivasyon, kişinin kendi istekleri, merakları ve tatmin
duygusundan gelir. Danışanın iç motivasyonunu keşfetmesi ve beslemesi, danışmanlık sürecinde uzun
vadeli başarı sağlar. Danışman, danışanın kendi içsel kaynaklarına ulaşmasını sağlayarak bu
motivasyonu harekete geçirebilir.
İçsel Motivasyonu Arttırma Stratejileri
Danışanlar için içsel motivasyonu yüksek tutmak, sürecin sağlıklı ilerlemesi için gereklidir. Bunun için
bazı stratejiler şunlardır:
- Anlamlı hedefler belirlemek: Hedeflerin danışanın değerleri ile uyumlu olması, motivasyonu arttırır.
- Sürekli geri bildirim almak: Danışan, küçük başarıları fark ettikçe kendini daha motive hisseder.
- Duygusal esneklik geliştirmek: Hedefe ulaşmada yaşanan zorluklara rağmen, danışan kendi gücüne güvenmeyi öğrenmelidir.
- Kendi başarılarını tanımak: Danışan, süreç boyunca ilerlemelerini gözlemlemeli ve kendini ödüllendirmelidir.
Hedef ve Motivasyon Dengesi
Hedef belirlemek ve motivasyonu korumak, danışmanlık sürecinde birbirini besleyen iki unsurdur.
Hedefler, danışana yön verirken, içsel motivasyon bu yolda ilerlemeyi sağlar. Bu nedenle,
danışmanlık sürecinde her iki kavramın dengeli bir şekilde ele alınması ve kişiye özel uyarlanması
gerekmektedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile Hedef Belirleme ve Motivasyonu Destekleme
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), danışanların düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmelerine yardımcı
olan bir terapi yöntemidir. BDT’nin temelinde, bireylerin olumsuz düşünce ve inançlarının
davranışlarını ve duygusal durumlarını nasıl etkilediği yatar. Danışan, terapist ile birlikte bu olumsuz
düşünce kalıplarını fark ederek daha sağlıklı ve işlevsel düşünce tarzları geliştirebilir.
BDT, danışmanlık sürecinde hedef belirleme ve motivasyonu arttırmada etkili bir araç olarak kullanılır.
Terapi sırasında belirlenen hedefler, genellikle küçük ve somut adımlar olarak yapılandırılır. Danışanın
düşünce yapısını değiştirmesi zaman alabilir, bu yüzden BDT, adım adım ilerlemeyi ve bu süreçte
motivasyonu sürekli kılmayı amaçlar.
BDT’nin Hedef Belirleme Üzerindeki Rolü
BDT’de hedef belirleme, danışanın olumsuz düşüncelerini ve davranışlarını fark etmesine yardımcı
olmakla başlar. Danışman, danışanın hayatındaki spesifik problemlere yönelik hedefler oluşturmasına
rehberlik eder. Örneğin, danışan kendi başarısızlık inançlarıyla mücadele ederken, terapi sürecinde
bu inançların yerine daha gerçekçi ve pozitif düşüncelerin geçmesi hedeflenir. Bu hedeflere ulaşmak,
danışanın içsel motivasyonunu artırır ve onu değişim yolculuğunda daha güçlü kılar.
BDT ile İçsel Motivasyonu Yüksek Tutma
BDT, danışanın kendi düşünce kalıplarını gözden geçirmesini sağlayarak içsel motivasyonunu
güçlendirmeye yardımcı olur. Danışan, başta zorlayıcı veya ulaşılmaz gibi görünen hedeflerin aslında
düşünce tarzındaki değişikliklerle daha erişilebilir olduğunu fark eder. BDT, danışanın içsel
motivasyonunu artırmak için şu stratejileri kullanır:
- Olumlu düşünceleri pekiştirme: Danışan, negatif düşünce kalıplarını pozitif olanlarla
değiştirdikçe, kendine olan güveni artar ve motivasyonu yükselir. - Davranışsal hedefler belirleme: BDT, düşünce ve davranışların birbirini nasıl etkilediğini öğretir
ve danışanın bu farkındalığı motivasyonunu sürekli kılar. - Kendi ilerlemesini takip etme: BDT’de danışanlar, süreç boyunca attıkları adımları gözlemleme
ve başarılarını fark etme fırsatı bulurlar. Bu, içsel motivasyonun korunmasına büyük katkı sağlar.
Sonuç olarak, BDT sadece danışanın düşüncelerini değil, aynı zamanda davranışlarını da değiştiren
güçlü bir terapi yöntemidir. Bu süreçte hedef belirleme ve içsel motivasyon, terapinin temel taşları
haline gelir. Danışan, terapi boyunca belirlenen hedeflere ulaşırken hem psikolojik olarak güçlenir
hem de motivasyonu artar