DEHB’nin Evdeki Yansımaları: Günlük Hayatın Sessiz Mücadelesi

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukların sadece okul hayatını değil, evdeki günlük yaşantısını da derinden etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Ev, çocuğun en rahat hissetmesi gereken yer olsa da DEHB, bu alanda da zorluklar yaşanmasına neden olabilir. Ebeveynler çoğu zaman bu davranışları “huysuzluk” ya da “yaramazlık” olarak değerlendirse de, aslında altında nörolojik bir hassasiyet yatar. 

Peki, çocuklarda DEHB ev ortamında nasıl görünür? 

1. Dikkat Dağınıklığı ve Unutkanlık 

• Oyuncağını ararken başka bir oyuncağa dalmak, 

• Verilen bir görevi (örneğin, çantasını hazırlamak) yarım bırakmak, 

• Günlük rutinleri sürekli unutmak, 

DEHB’li çocuklar için oldukça yaygındır. Bu durum sadece çocuk için değil, ebeveyn için de tekrar tekrar yönlendirme gerektirdiği için yorucu hale gelebilir. 

2. Hiperaktivite ve Bitmeyen Enerji 

• Sürekli hareket halinde olmak, 

• Yerinde duramamak, 

• Sessiz oynamakta zorlanmak, 

gibi davranışlar evde kaotik bir ortam yaratabilir. Bu çocuklar genellikle çok enerjik oldukları için evde daha fazla uyarana ve dikkat çekici aktiviteye ihtiyaç duyarlar. 

3. Dürtüsellik: Düşünmeden Hareket Etme 

• Bir şey söylemeden önce düşünmemek, 

• Oyun sırasında arkadaşına zarar verebilecek bir davranışta bulunmak, 

• Aile bireylerinin konuşmalarını sık sık bölmek, 

gibi dürtüsel davranışlar evde sık sık çatışmalara neden olabilir. Bu çocuklar, “kurallara uymayan” değil, kendilerini kontrol etmekte zorlanan çocuklardır. 

4. Duygusal Tepkilerde Aşırılık 

• Küçük bir uyarıya karşı büyük öfke patlamaları, 

• Hayal kırıklığıyla baş etmekte zorlanmak, 

• Aşırı neşeliyken aniden ağlamaya geçmek, 

DEHB’li çocuklarda duygular çok yoğun ve ani yaşanabilir. Bu durum, kardeşlerle ya da ebeveynle olan ilişkileri de etkileyebilir. 

5. Organize Olmakta Zorluk 

• Oyun oynarken her şeyi dağıtmak ama toplamaya sıra geldiğinde sinirlenmek, 

• Kıyafetlerini hazırlamakta ya da ödevlerini düzenlemekte zorlanmak, 

gibi durumlar günlük yaşamı zorlaştırabilir. Bu noktada çocuk, daha fazla yapılandırılmış yönlendirme ve sabırlı destek bekler. 

Ebeveynler Ne Yapabilir? 

• Net ve kısa yönergeler vermek: “Odanı toparla” yerine “Oyuncaklarını sepete koy” gibi net talimatlar. 

• Rutinler oluşturmak: Görsel planlayıcılar, saatle sınırlandırılmış görevler. 

• Pozitif pekiştirme: Küçük başarıların bile fark edilip ödüllendirilmesi. 

• Empatik yaklaşım: Ceza yerine anlayış ve sabırla süreci yönetmek. 

Unutmayın: 

DEHB bir karakter problemi değil, farklı çalışan bir beynin yansımasıdır. Evdeki davranışlar, çocuğun sizi zorlamak için değil, zorlandığı için ortaya çıkar. Bu yüzden eleştirmek yerine desteklemek, çatışmak yerine yönlendirmek çocuğun gelişimi için çok daha faydalıdır. 

“Zor davranışlar, zor çocuklardan değil; zorlanan çocuklardan gelir.” 

Evinizdeki küçük enerji topuna, onun ihtiyaç duyduğu sabır ve anlayışla yaklaşın.