Travma sonrası stres bozukluğu örseleyici olay sonrası gelişen bireyin günlük hayatını olumsuz etkileyen bedensel, düşünsel, davranışsal tepkiler olarak kendini gösterir. Travma sonrası stres bozukluğu bir travmaya dayanır. Travma kişinin gerçek bir tehditle karşılaştığını algılaması, fiziksel zarara maruz kalması veya buna tanık olması, bu sırada da aşırı düzeyde korku, çaresizlik ve dehşet hissetmesi sonucunda, kişinin travmatik bir durum içinde olduğundan söz edebiliriz. Travmatik durum tek seferde yaşanmış(kaza, taciz, doğal afet vs.) olabileceği gibi tekrarlayan döngüler(istismar, çocuk ihmali, savaş, fiziksel veya psikolojik şiddet vs.) halinde de olabilir. Her iki durumda da kişinin yaşantısal ve ruhsal anlamda zarar gördüğünü ve günlük yaşamının olumsuz etkilendiğini söyleyebiliriz.
Travma sonrası stres bozukluğu sorununa neden olan travmanın yaşanması sonrasında öncelikli olarak karşılaşılan tepki şok tepkisidir. İlk şok geçtikten sonra endişe, korku, çaresizlik, panik, öfke, utanç gibi duygulanımlar yaşanabilmektedir. Buna eşlik eden bazı fiziksel belirtiler de gözlemlenebilir. Örneğin; mide bulantısı, kusma, yorgunluk, kalp çarpıntısı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, titreme, bayılma hissi vs. Aynı zamanda zihin de bu süreçten olumsuz etkilenmektedir. Bellekle ilgili sorunlar, dikkatsizlik, kabuslar, araya giren düşünceler, yönünü bulamama, sorun çözememe, uyku bozukluğu, yanlış kararlar, kendini geri çekme gibi sorunlardan da söz edebiliriz. Yaşanan travmatik olayın tekrar tekrar yaşanması da olayı hatırlatan uyaranlardan kaçınma ve artmış uyarılmışlık gibi semptomlar travma sonrası stres bozukluğu diyeceğimiz ruhsal rahatsızlığın oluşmasına sebep olur.
Nasıl bir yol izlenmeli?
Travmatik yaşantı sonrası için öncelikli olarak kişinin kendine zaman tanıması gerekir. Normale dönme süreci bir anda gerçekleşmeyecektir. Bu nedenle kişinin kendine karşı sabırlı ve sakin kalması mühim.
Örseleyici olay yaşandığında oldukça önemli olan korucuyu faktör olan sosyal destek ihmal edilmemeli. Kişi yakın çevresi ve sevdikleriyle zaman geçirmeye çalışmalı ve duygularını paylaşmalıdır. Kendini meşgul edecek faydalı faaliyetlere katılma da oldukça önemli. Yaşanan her ne olursa olsun bunun sadece kendi başınıza gelmediğinin farkında olmak da yardımcı olabilir. Her gün için önceliklerinizi belirleyin. Her birini tek tek ele almaya çalışın. Günlük rutin işleyişinize dönmeye çalışın. Ve tabii ki, en önemlisi, kendimizi “çaresiz” olarak görmemeliyiz. Aşamadığımız durumlar için profesyonel destek almanın şart olduğunu da unutmayalım.
Psikologlar tarafından kullanılan etkinliği kanıtlanmış bir travmaya yaklaşım yöntemi olan EMDR danışmanlık merkezimizde uygulayıcı belgeli psikologlar tarafından uygulanır. Travma sonrası stres bozukluğu ile çalışılırken bununla beraber davranışçı yaklaşımlar da uygulanmaktadır.