Psikolojik danışmanlık merkezine başvuru yapmadan önce danışanların kendilerine psikolojik açıdan sağlıklı olduğumu nasıl anlarım diye sorabilirler. Bu soru psikolog görüşmesinin gerekli olup olmadığı ile alakalı danışanların kendi içlerinde çözemediği durumlardan ötürü gerçekleşir.
Fiziksel açıdan sağlıklı olduğunu anlaman bireyler için çok da zor değildir. Bir uzvumuz gerekli görevini yerine getirmediğinde gayet net görülebilir açıklanabilir. Ruh sağlığı daha kompleks bir kavramdır. Objektifliğe kapalıdır. İnsan olmanın doğasında olan tutarsızlıklar olabilir. Bu yüzden psikolojik açıdan sağlıklı olduğumu nasıl anlarım? sorusunun cevabını bulmak güçleşmektedir.
Psikolojik açıdan sağlıklı olduğumu nasıl anlarım? sorusunun cevabı aşağıdaki alt başlıklarda gizlidir.
- Kişinin kendi kendisiyle uyumlu olması, her şeyden önce ruh sağlığında bunaltı (anksiyete) denen kaygılardan, kuruntu ve kuşkulardan uzak olmasına bağlıdır. Günlük kaygılar ve üzüntüler her sağlıklı insanda vardır ve ruhsal uyumsuzluk belirtisi sayılmazlar. Ancak mesele nedeni belli olmayan uzun süren bunaltı ve kaygılar ruhsal dengeden sapmanın göstergeleri olabilir
- Kişi, içinde yaşadığı yakın ve uzak çevrede ilişkiler kurup sürdürebilmelidir. Aile üyeleriyle birlikte başka meslektaş kümeleri ve topluluklarla işbirliğine girebilmeli; iş ilişkileri dışında arkadaşlıklar kurabilmelidir.
- İnsanlarla geçinme ve işbirliği yapmanın ötesinde, sevgiye ve saygıya dayalı bağlar kurabilmelidir. Aile üyeleriyle bağlılığını sürdürürken toplum içindeki ilişkiler alanını genişletebilmelidir. Karşı cinsle de sevgiye dayalı ilişkilere yönelmeli, eş seçmede kendi başına sorumluluk alabilmelidir. Başka bir deyişle, kişi sevebilmeli ve karşılığında sevgi bulabilmelidir.Kişinin kendine güveni olmalıdır. Davranışlarını ve yeteneklerini gerçekçi olarak tartabilmelidir. Kendini başkalarının gözüyle de görebilmelidir Yete nekleriyle orantısız bir üstünlük ya da aşağılık duygusu içinde olmamalıdır. Gerçeğe uygun bir özsaygısı olmalıdır.
- Kişi, toplumda bir yeri ve görevi olduğu duygusunu edinmiş olmalıdır. Yeteneklerini geliştirme verimli işe yöneltebilmeli, çalışmasından ve başarmasından tat almaılıdr.
- Kişinin, geleceğe dönük tasarıları olmalıdır. Onlara ulaşmak için gerçekçi bir yolda çaba göstermelidir.
- Kişinin karşılaştığı güç durumlarda baş vuracağı bir yedek gücü bulunmalı ve yeni durumlara uyma esnekliği gösterebilmelidir. Başarısızlıklardan yılmamalı, güç durumlarda kendini koyvermemelidir. Geleceğe dönük umudu ve savaşım gücü ile karşılaştığı engelleri yenmeye çalışmalıdır.
- Bağımsız olarak girişimler yapabilmelidir. Kendi başına kararlar alıp uygulayabilmen, eylemlerinin sorumluluğunu taşıyabilmen ve sonuçlarına katlanabilmelidir. Yanılma ve başarısızlıklardan ders alabilmeli, yanlışlarını düzeltmeye çalışmalıdır. Yanılgılarını başkalarına yüklememeli, kendini eleştirebilmelidir.
- Kişinin yaşadığı çevre ve toplumla ters düşmeyen, inandığı değerleri ve inançları olmalıdır. Hiç kimse toplumun törelerini, geleneklerini, değer yargılarını ahlâk kurallarını tümden yadsıyamaz; ya da kendili onların dışında ve üstünde göremez. Ancak kişi yeniliklere de açık olabilmeli, toplumun çağdışı yasalara değer yargıları önünde eli kolu bağlı kalmamalıdır, başka bir deyişle, toplumun başı eğik bir üyesi olmak yerine, onu etkileyen ve katkı yapan bir üyesi olmaya çalışmalıdır. Örneğin, ırk ayrımı, din ayrılığı konusun da çevresine önyargılarıyla bağlanıp kalmamalıdır. Bunun yanında başkalarının inançlarına, paylaşmasa la, saygılı ve hoşgörülü olmalıdır.
- Son olarak, ruhça sağlıklı bir insanın, mesleği dışında eğlendirici, dinlendirici ve kişiyi geliştirici uğraşıları olmalıdır. Bu uğraş, sanat, spor ve toplumsal yardımlaşma alanlarında olabilir.
Psikolojim Yerinde mi?
Bir çok insan psikolojisinin bozulup bozulmadığını anlayamamakla beraber sürekli olarak “Psikolojim Yerinde Mi ?” sorusunu soruyor. Bu soruya Sigmund Freud’a sorulsaydı, ayrıntıya girmeden, ruh sağlığını Sevmek ve Çalışmak diyerek iki sözcükle özetlemiş. Gerçekten sevebilen ve verimli çalışan bir kişi, ruh sağlığına oldukça yaklaşmış bir kişidir. Ruhsal sorunları olsa da dengesi bozuk değildir.
Yukardaki açıklamalardan anlaşıldığı gibi, ruhça sağlıklı kişide aranan nitelikler, olgun bir insanda bulunması gereken niteliklerdir. Olgun kişi sever ve sevilir. Davranışları tutarlı, gerçekçi ve özgürdür. Çevresiyle ilişkileri olumludur. Toplumda bir yeri ve görevi olduğunun bilincindedir. Yeteneklerini belli bir amaca yöneltir, doğru ve verimli olarak kullanır. Kendine güvenir, engeller karşısında umutsuzluğa kapılmaz. Esnekliği ve hoşgörüsü vardır. İnsanların davranış ve tutumlarım gülmece (mizah) açısından görebilir. Başkalarının olduğu gibi, kendi yanılgılarına da yerinde gülüp geçebilir. Almanozanı Goethe’nin dediği gibi olgun insan, kendine gülebilen insandır.