Sürekli Alarm Hâli: Travmadan Sonra Bedende Kalmak

“Beden bazen çoktan bitmiş bir olayı hâlâ yaşıyor olabilir.”

Travmatik bir deneyim sona ermiş olsa bile bedenin verdiği tepkiler uzun süre devam edebilir. Tehlike ortadan kalksa bile sinir sistemi tehdit geçmiş gibi davranmayı sürdürür. Bu duruma sürekli alarm hâli denir.

Kişi bunu çoğu zaman “gerekenden fazla tetikte olma”, “hep bir şey olacakmış gibi hissetme” ya da “bedensel gerginlikten çıkamama” şeklinde tanımlar. Travma, yalnızca zihinde iz bırakmaz; bedenin ritmini, nefesin hızını, kasların tonunu ve hatta uyku düzenini yeniden şekillendirir.

Sinir Sisteminin Takılı Kalması: Tehlike Bitse de Alarm Sürer

Travma anında beden savaş, kaç veya don tepkisine geçer. Bu tepkiler, hayatta kalmak için otomatik olarak devreye girer.
Ancak travma çok yoğunsa veya kişi kendini çaresiz hissettiyse sinir sistemi normale dönemeyebilir.

Bu yüzden kişi:

• en küçük sese irkilir,
• her şeyi kontrol etme ihtiyacı hisseder,
• kalp çarpıntısı, mide sıkışması, nefes daralması yaşar,
• sürekli tetikteymiş gibi davranır.

Beden, travmanın zaman çizelgesini bilmez; kronoloji değil duygusal iz kaydeder.

Bedensel Hafıza: Unutsa da Hatırlayan Bir Zihin

Travmadan sonra beden “yakın tehlike”ye dair sinyalleri abartılı şekilde yorumlamaya başlar.
Bu nedenle kişi gerçekte tehlike olmayan durumlarda bile alarm hissedebilir:

• kalabalık bir ortam,
• sert bir ses,
• belirli bir koku,
• bir yüz ifadesi,
• ilişki içindeki küçük çatışmalar.

Travmanın hatırlatıcıları bilinçdışı düzeyde bedeni harekete geçirir. Kişi “neden bu kadar stres oldum?” diye anlam veremese de beden çoktan travmayı çağırmıştır.

Travmadan Sonra Yaşam: Aşırı Kontrol, Aşırı Uyanıklık ve Yorgunluk

Sürekli alarm hâli, kişinin günlük yaşamında büyük bir yük oluşturur.

• Aşırı kontrol etme ihtiyacı: “Her şeyi ben halletmeliyim.”
• Rahatlayamama: Dinlenme denense bile beden izin vermez.
• Sosyal ilişkilerde zorlanma: Küçük sinyalleri tehdit gibi yorumlamak.
• Yorgunluk ve tükenmişlik: Sürekli tetikte olmak enerjiyi tüketir.

Kişi çoğu zaman “bu bende karakter oldu” zanneder; oysa bu, travmanın bedende bıraktığı kalıcı bir gerilimdir.

Sonuç: Tehlike Değil, Bellek Tetikleniyor

Sürekli alarm hâli, bireyin zayıflığını değil, bedeninin onu korumaya çalıştığını gösterir. Travma sonrası sinir sistemi kendi ritmine dönemediğinde kişi hep tetikte yaşar; fakat bu durum iyileştirilemez değildir.

Duygusal işleme, güvenli ilişkiler, beden farkındalığı, nefes ve sinir sistemi düzenleme çalışmaları ile kişi yavaş yavaş savunma modundan çıkabilir.

Çünkü beden tehlikeyi öğrenmişse, güveni de yeniden öğrenebilir.